Pośród wielu intencji, które słyszymy w kościele podczas nabożeństw, są prośby nie tylko o zdrowie i Bożą opiekę, ale również o nawrócenie, o powrót do wiary, do Kościoła wnuka, syna, córki, męża, żony... Te pełne ufności błagania są spowodowane utratą wiary przez kogoś, kogo kochamy, na kim nam w sposób szczególny zależy. Co mogą zrobić babcia, matka czy ojciec, dla których wiara jest istotną częścią codzienności, gdy ktoś najbliższy oddala się od Kościoła, a bywa, że nawet traci wiarę? Modli się – to oczywiste. Tej modlitwie jednak często towarzyszą pytania: A może to ja w czymś zawiniłem? Może trzeba było inaczej reagować? Musiałem coś przegapić, że aż do tego doszło...

Ponieważ główny temat 14. numeru Niedzieli (2 kwietnia 2023 r.) spotkał się ze sporym zainteresowaniem czytelników, zdecydowaliśmy się podjąć go ponownie, a nawet pogłębić. Wydaje się bowiem, że problemy utraty wiary czy obojętności religijnej stają się bolesną rzeczywistością w coraz większej liczbie naszych domów. Tym razem w rozeznaniu problemu, a może i w znalezieniu dróg wyjścia, pomaga nam o. Jacek Salij, dominikanin, wybitny dogmatyk, ceniony publicysta, wychowawca i duszpasterz. Wyjaśnia to zjawisko kompleksowo, bo sytuacja jest złożona: „Reakcja najbliższych na utratę wiary przez jednego z członków rodziny jest jakby sądem Bożym nad wiarą tej rodziny. (...) Zdarza się nawet, że w ślad za tym pierwszym odchodzą od wiary następni członkowie tej rodziny. (...) Zdarza się też niekiedy, że rodzice lub rodzeństwo, chociaż sami uważają się za katolików, przyjmują odejście swojego dziecka lub brata czy siostry od wiary i od Kościoła z obojętnością: «Jest dorosły, to jego życie»” (s. 8-11).

Napisałem kiedyś, że żyjemy w czasach, w których ludzie tracą wiarę z tego samego powodu, dla którego ich rodzice ją mieli: nie wiedzą dlaczego. To, czy ktoś jest wierzący czy niewierzący, dla coraz większej liczby ludzi ma niewielkie znaczenie. Uznają oni, że religia to rodzaj spuścizny otrzymanej z racji urodzenia lub że jest czymś nabytym wskutek rozmaitych okoliczności. Nie wiąże się jej ze świadomą osobistą decyzją. Ludzie ci nie potrafią wyjaśnić, dlaczego porzucili przekonania, w których dorastali, nie obawiają się też, że wpływają na mieliznę, z której trudno będzie im potem wrócić na głębokie wody. Papież Franciszek powiedział kiedyś, że „wiara wymaga dwóch postaw: jej wyznawania i ufności”. A potem dodał: „Tymczasem Kościół jest pełen przegranych chrześcijan, wierzących tylko połowicznie i mających rozcieńczoną nadzieję. A przecież wiara może wszystko, bo wiara to zwycięstwo. Jeśli nie żyje się wiarą, to dochodzi do porażki.

Wiara szczera, wyznawana z pasją potrafi doprowadzić do przemiany życia u innych, często w sposób zupełnie zaskakujący. Dlatego jeśli zależy nam na naszych najbliższych, na ludziach, których kochamy, nie wystarczy twierdzić, że wierzy się w Boga. Trzeba tę wiarę na poważnie praktykować codziennie. Nie można poprzestawać na czczym gadaniu, ale swoją postawą trzeba pokazywać, kim jest chrześcijanin. Jeżeli rodzice nie mają takiej wiary, to sami najpierw muszą się nawrócić, bo nie da się przekazać dzieciom czegoś, czego samemu się nie ma. Błędem jest też traktowanie wiary jako sprawy prywatnej, duchowej – nikogo w ten sposób nie przyciągnie się do Boga. „Wiara to relacja najzupełniej konkretna i eklezjalna” – powiedział Benedykt XVI.

Niestety, często zapominamy o tym eklezjalnym, kościelnym wymiarze wiary. Przypomniał o nim kard. Gerhard Ludwig Müller, z którym miałem okazję rozmawiać podczas jego pobytu w Częstochowie. Kardynał stwierdził, że my, jako wspólnota Kościoła, „z każdym nowym pokoleniem musimy zaczynać od nowa głoszenie Ewangelii i przekonywać każdego z osobna” (s. 24-27). Ta praca nigdy się więc nie kończy – staje się obowiązkiem dla kolejnych pokoleń, także naszego...

Podczas gdy jedni tracą wiarę, inni (myślę o nas) potrzebują jej ponownego odkrycia. Nie wierzymy przecież w coś, co daje nam chwilowe poczucie bezpieczeństwa – wierzymy w Kogoś, kto powinien stać się jedyną miłością naszego życia. A kiedy będziemy promieniować tą miłością, staniemy się bardziej przekonywający dla naszych bliskich – staniemy się nośnikami wiary. Powtórzę: dziś nie wystarczy już deklaracja „jestem wierzący”. Absolutnym minimum jest codzienne jawne praktykowanie wiary. Wtedy jest szansa, że tracący ją najbliżsi nie przejdą obok takiego zachowania obojętnie.